Trào ngược dạ dày là gì?

Trào ngược dạ dày là gì?

Trào ngược dạ dày (TNDD) thực quản hay Gastroesophageal Reflux Disease (GERD) là tình trạng dịch dạ dày (bao gồm thức ăn, men tiêu hóa, hơi…) trào ngược lên thực quản.

Trong điều kiện sinh lý bình thường, mỗi khi chúng ta ăn uống, thức ăn đưa từ miệng xuống thực quản, cơ vòng thực quản dưới mở ra cho phép thức ăn xuống dưới dạ dày, sau đó tự động đóng kín lại để ngăn không cho thức ăn và dịch vị trào ngược trở lại. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi dịch dạ dày trào ngược lên gây tổn thương các cơ quan thực quản, thanh quản, miệng,..

Dấu hiệu Trào ngược dạ dày

*Ợ hơi, ợ nóng, ợ chua

Ợ hơi thường xuyên là dấu hiệu bệnh TNDD thực quản.

Ợ nóng là cảm giác nóng rát từ dạ dày (vùng thượng vị), dưới xương ức lan lên cổ.

Ợ chua thường đi kèm với ợ hơi và ợ nóng, để lại vị chua trong miệng.

Các triệu chứng trên thường xuất hiện khi ăn no, khi đầy bụng khó tiêu, nằm ngủ, nhất là vào ban đêm.

*Buồn nôn, nôn

Sự trào ngược của axit vào họng hoặc miệng, kích thích họng miệng gây cảm giác buồn nôn.

Tình trạng này có thể xảy ra vào bất cứ lúc nào nhưng thường nặng nhất vào ban đêm do tư thế khi ngủ và khi hệ thần kinh phó giao cảm hoạt động mạnh mẽ hơn.

*Đau tức ngực thượng vị

Bạn có thể có cảm giác bị đè ép, thắt ở ngực, xuyên ra sau lưng và cánh tay.

Nguyên nhân do axit trào ngược lên kích thích vào các đầu mút sợi thần kinh trên bề mặt niêm mạc thực quản, cơ quan cảm ứng đau sẽ đưa ra tín hiệu như đau ngực.

Bạn cần tránh nhầm lẫn với các bệnh tim mạch và bệnh phổi khi có cùng triệu chứng.

*Khó nuốt

Trào ngược dạ dày thực quản với tần suất lớn gây phù nề, sưng tấy, làm thu hẹp đường kính thực quản. Vì thế người bệnh có cảm giác khó nuốt, vướng ở cổ.

*Khản giọng và ho

Do dây thanh quản bị tổn thương khi tiếp xúc với axit dạ dày. Người bệnh trào ngược dạ dày sẽ bị khản giọng do dây thanh phù nề, khó nói và lâu ngày thành ho do dịch viêm chảy xuống thanh phế quản.

*Miệng tiết nhiều nước bọt

Miệng tiết nhiều nước bọt là cơ chế tự bảo vệ của cơ thể ở vùng miệng nhằm trung hòa bớt lượng axit trào lên.

Ngoài 6 dấu hiệu trào ngược dạ dày phổ biến trên, người bệnh còn có thể gặp các triệu chứng khác như khó tiêu, đầy bụng, hen suyễn viêm phổi,…

Nguyên nhân bệnh Trào ngược dạ dày

Nguyên nhân gây ra bệnh TNDD thực quản không nằm ngoài hai cơ chế: Sự suy yếu của cơ thắt thực quản dưới và sự dư thừa axit hay sự quá tải bên trong dạ dày. Hiểu một cách đơn giản, ta ví dạ dày như cái thùng, cơ thắt thực quản đóng vai trò như nắp thùng. TNDD xảy ra khi có hiện tượng “ thùng đầy nắp yếu”.

Những nguyên nhân dẫn đến sự suy yếu của cơ thắt thực quản dưới:

Tác dụng phụ của thuốc Tây: Holecystokinine, glucagon, aspirin, ibuprofen và các loại thuốc huyết áp…

Thói quen sinh hoạt dùng các chất kích thích và gây nghiện như: cafein, rượu, thuốc lá,…

Các bệnh lý: Tổn thương hệ thần kinh phó giao cảm thực quản, bệnh lý nhiễm trùng ở thực quản gây xơ, yếu cơ vòng thực quản hoặc các bệnh lý di truyền, thoát vị hoành…

Những nguyên nhân dẫn đến tình trạng dư thừa acid hay sự quá tải bên trong dạ dày

Bệnh lý dạ dày: Rất nhiều bệnh lý dạ dày là nguyên nhân dẫn đến trào ngược dạ dày thực quản như viêm loét dạ dày, trợt niêm mạc dạ dày, ung thư dạ dày hay hẹp hang môn vị dạ dày…

Thói quen ăn uống: Ăn quá no, ăn nhiều thực phẩm khó tiêu ( nước có gas, đồ ăn nhanh, trứng, sữa,…)

Một số nguyên nhân khác dẫn đến TNDD thực quản

Thừa cân béo phì gây tăng áp lực lên vùng bụng

Mang thai

Stress…

Biến chứng

TNDD, cũng giống như các bất thường khác về sức khỏe, nếu diễn tiến trong thời gian dài mà không được điều trị đúng cách sẽ gây ra nhiều biến chứng, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng. Theo bác sĩ Trung, TNDD kéo dài có thể trở thành nguyên nhân gây ra bệnh lý tiêu hóa nguy hiểm như viêm thực quản, loét thực quản, hẹp thực quản, thực quản Barrett và đáng sợ hơn là ung thư biểu mô tuyến thực quản.

Viêm thực quản là biến chứng phổ biến thường gặp ở 50% bệnh nhân TNDD. Được chẩn đoán qua nội soi dạ dày thực quản, bệnh nhân có thể có triệu chứng tương tự trào ngược dạ dày như: ợ nóng, ợ trớ, nghẹn, khó nuốt, tăng tiết nước bọt, đau ngực ….

Hẹp thực quản có một số biểu hiện như đau ngực, khó nuốt, vướng nghẹn vùng cổ…Trào ngược là một trong những nguyên nhân chính gây ra hẹp thực quản. Trong quá trình trào ngược, acid từ dạ dày trào lên thực quản sẽ ăn mòn lớp niêm mạc dẫn đến viêm thực quản. Trào ngược kéo dài và với tần suất cao sẽ khiến thực quản bị những tổn thương không thể phục hồi, hình thành nên các mô sẹo gây hẹp bên trong thực quản. Nếu không được điều trị đúng cách, hẹp thực quản sẽ kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm phía sau, cụ thể là thực quản Barrett.

Biến chứng thực quản Barrett chỉ xảy ra ở 8-15% bệnh nhân trào ngược dạ dày thực quản kéo dài, nhưng lại là một biến chứng cực kỳ nguy hiểm và không có dấu hiệu đặc biệt nào ngoài các triệu chứng trào ngược thông thường. Nếu nghi ngờ bệnh nhân bị thực quản Barrett, bác sĩ sẽ chỉ định nội soi và sinh thiết tế bào để có chẩn đoán chính xác. Người bị biến chứng thực quản Barrett cần được điều trị và theo dõi chặt chẽ bởi đây là một biến chứng có nguy cơ phát triển thành ung thư biểu mô tuyến thực quản – dù rủi ro là khá thấp thì việc phòng bệnh và điều trị sớm vẫn là điều cần thiết.

Ung thư biểu mô tuyến thực quản thường gặp ở những bệnh nhân trên 50 tuổi và có khả năng gây tử vong cao. Ở giai đoạn đầu, bệnh không có triệu chứng cụ thể rõ ràng. Khi đến giai đoạn phát triển, có thể xuất hiện đau ở xương ức sau, khàn tiếng, sụt cân nhanh bất thường, nuốt nghẹn… Chính vì biến chứng nguy hiểm này mà các bệnh nhân trào ngược dạ dày được khuyến cáo nên thăm khám với các chuyên gia về tiêu hóa để kiểm soát bệnh lý, có phương pháp điều trị sớm và không tạo cơ hội cho bệnh tiến triển phức tạp hơn.

Chế độ ăn uống lành mạnh phòng ngừa bệnh

Một câu hỏi phổ biến mà tất cả những người bị trào ngược dạ dày quan tâm đó là phải ăn gì uống gì để giảm triệu chứng khó chịu gây ra do trào ngược acid. Theo bác sĩ Trung, lựa chọn thực phẩm phù hợp sẽ giúp giảm lượng axit dư thừa trong dạ dày, giúp hạn chế những tổn thương đối với người bị trào ngược dạ dày thực quản. Ăn uống điều độ và lành mạnh cũng sẽ giúp kiểm soát được cân nặng, từ đó kiểm soát được tình trạng bệnh.

Có nhiều nhóm thực phẩm có lợi cho người trào ngược dạ dày thường bác sĩ khuyên nên đưa vào thực đơn mỗi ngày:

Bánh mì làm từ ngũ cốc nguyên hạt, gạo nguyên cám và yến mạch. Đây là lựa chọn được nhiều chuyên gia về tiêu hóa đánh giá cao vì khả năng làm giảm lượng acid thừa bên trong dạ dày, giảm triệu chứng trào ngược dạ dày.

Sữa chua có chứa nhiều lợi khuẩn hỗ trợ tốt cho đường tiêu hóa. Món này cũng có thể kết hợp với các loại trái cây cũng như bánh mì, yến mạch.

Các loại trái cây chứa ít acid như táo, lê, chuối.

Các loại đạm dễ tiêu: thịt thăn lợn, thịt ngan, thịt lưỡi lợn góp phần giúp trung hòa axit, hạn chế các triệu chứng của bệnh đối với người bị trào ngược dạ dày.

Các loại cá được chế biến bằng cách nướng, hấp hoặc nấu canh.

Cần lưu ý một số thực phẩm nên tránh trong quá trình điều trị bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản:

Thức ăn nhiều chất béo, dầu mỡ sẽ khiến cho dạ dày phải làm việc vất vả hơn để tiêu hóa, thời gian tiêu hóa thức ăn kéo dài sẽ tăng nguy cơ bị trào ngược.

Cà phê, bia rượu và các thức uống có gas như nước ngọt sẽ làm trướng bụng và gây ra những tác động không tốt đối với cơ thắt dạ dày thực quản. Bia rượu và các dạng thức uống có cồn khác nếu uống liên tục và kéo dài đều có nhiều tác hại cho tất cả mọi người, không chỉ riêng người bị bệnh trào ngược dạ dày.

Các món ăn, trái cây có vị chua sẽ làm tăng tiết dịch ở dạ dày, và điều này gây ra những tác hại không tốt cho người bệnh.

Chế độ ăn uống là một trong những yếu tố quan trọng không chỉ góp phần cải thiện tình trạng trào ngược dạ dày thực quản, mà còn giúp hạn chế khả năng mắc các bệnh lý về đường tiêu hóa khác. Do đó, việc chú ý đến những gì chúng ta ăn hàng ngày, và lựa chọn những món ăn phù hợp là rất quan trọng. Bên cạnh đó, ngay khi nhận thấy bất thường về vấn đề tiêu hóa, hãy trao đổi với bác sĩ để được chẩn đoán đúng, điều trị sớm nhằm đạt kết quả cao và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.